Thursday 22 November 2012


Dari mano titiak palito
Dibaliek telong nan batali
Dari mano asa niniek kito
Dari lereang gunuang marapi
Dari pariangan padang panjang, taruih ka Gunuang Talang, bajalan manuju daerah selatan, sampai ka puncak Panjaringan.
Diriwayatkan pada Abad ka Duo Baleh Masehi (Th. 1200......M), Dari puncak panjaringan, Rombongan nan dipimpin Datuak Bandaro Sati, bajalan manurun manuruik batang aie, sampai daerah kemiringan, disepakati baranti di situ, ditarukolah sawah dengan ladang, dibuek rumah kadiaman, daerah nantun dibari namo Koto Nan Balainyo Balai Satu, pakannyo tiok hari sabtu.
Tasabuiklah Datuak kapalo kaum, nan bagala Datuk Rajo Lelo, mamaliharo tigo ikua kudo, nan salalu lapeh dari pautan, pai minum manuju anak aie, dimuko sabuah guo.
Alkisah pada suatu hari, hari nan sadang tangah hari, kudo marentak lapeh, lari manuju anak aie, mancaliak kaadaan sarupo nantun, Datuak Kapalo Kaum maikuti, sampai dilereang Bukik, dek kancang kudo balari, mako sikuo kudo jatuah kabawah jalan, Datuak Kapalo Kaum sangeklah berang, mako manyumpah sakutiko, Dek Tuhan Maha Kuaso, kudo nan jatuah tadi manjadi batu, Sampai kini disitu banamo Kudo Tagolek.
Kudo nan duo taruih balari, sahinggo hilang dari pandangan, dek keadaan sarupo itu diimbau urang nan banyak, mako Kudo nantun di Kaja’i mancari kudo nan hilang.
Dek lambek lamo dijalan, sampailah dimuko sabuah Guo, Iolah Datuak Sutan Dilangik, baduo jo Khatib Rajo, basobok kudo sadang minum. Lalu diimbaukan kapado urang punyo, Datuak Rajo Lelo pun tibo, mancaliek kudo sadang minum, dihariek kareh maso itu, nan sikuo lari kaateh, nan sikuo lai yaitu induak kudo hanyo tagak badiri, sakadar maengong kabalakang, mako manjadi Batu Kudo nantun, sahinggo banamo Guo Batu Kudo.
Kudo nan sikuo larih kateh, sampai dibukik batu, tibo disinan kudo nantun, dek kekuasaan tuhan dipacaliekkan, kudo itu pun jadi Batu, mako daerah nantun banamo Batu Tangah.
Dicaliek daerah sakitar Guo, daerah nan patuik untuak tampek diam, mungkin untuak manaruko sawah jo ladang, kamudian dibaoklah anak kamanakan untuak pindah, ka daerah baru nanko, mako daerah Koto banamo Koto Tingga.
Takalo Nagari ka dicacak, alun babalai-balai bamusajik, mako di Kaja’i untuak bamusyawarah, artinya   tanpa persiapan yang mamadai, diundang Datuak nan Sambilan, dari Limo Nagari, 2 urang Datuak dari Kubang, 2 dari Kolok, 2 Dari Lunto, 2 urang dari Siberambang sarato 1 urang Datuak dari Kajai, sebagai nan tuo.
Tujuan diadokkan rapek, nak bulek ayie ka pambuluah, bulek kato jo mufakat, tantangan mancari Namo Nagari, manatapkan status tanah Nagari jo ulayat Suku, nan balingkuang Aru nan babingkah tanah, sarato manatapkan undang-undang Nagari, sarato undang-undang dalam Nagari.
Tibolah Datuk nan Sambilan, duduak basanda dibatu nan sambilan pulo, didakek sabatang kayu gadang, mako basidang Datuak-datuak disinan.
Tantangan namo Nagari, ado tigo hal nan manjadi partimbangan:
1.      Sabab makonyo ditamukan daerah baru nanko, karano dek  kudo nan lapeh di Kaja’i, dek urang sakampuang.
2.      Terjadinyo musyawarah tanpa persiapan memadai atau di Kaja’i.
3.      Bamusyawarah didakek sabatang kayu gadang, diagak dipandang-pandang,  indak pueh mancaliak sajo, ditakiek batang kayu nantun, bagatah kironyo kayu, dijujuik namuahnyo panjang, talalu panjangnyo mangalantieng, mako tarnyato batang kayu nantun banamo Batang Kajai.
Mako sapakek Datuak nan Sambilan, manatapkan namo Nagari yaitu Nagari Kajai.
Mengenai tanah ulayat Suku yaitu nan babingka tanah, bagi Datuak ditiok suku dalam mencari daerah baru, disebabkan mancari kudo nan hilang, apobilo sampai disuatu daerah baru, itulah ulayat suku. Seperti contoh Datuak Pangulu Sutan dari suku Melayu didaerah Mandailiang, Siranjau sampai ka Lurah Piubi dan Datuak Mangkudun Sati di Sawah Gadang dan Bawah Gunuang, Datuak Sutan Dilangik dan Khatib Rajo didaerah Pintu Guo Batu Kudo dari Suku Payobadar dan juo Datuak Gindo Khatib di Galo-galo, Guguak Pulai dari Suku Caniago, Sarato Datuak Bandaro Sati dari Suku Piliang yaitu di Sarang Tiong, Tambang Jirak, Pampuan dan lain-lain.
Adapun batas wilayah Nagari Kajai yang ditetapkan pada masa itu,sebagai warih nan dijawek, pusako nan ditolong adalah sebagai berikut:
Nan babateh jo Nagari Kubang, yaitu dari Gantieng Paku - Puncak Guguak Sulah - Gantieng Limau Kapeh - sampai ka Puncak Batu Korak.
Dengan Nagari Kolok, dari Lurah Duo Baleh - Guguak Sangoneh - Bak Putieh - Puncak Guguak Cerek - Kandang Kudo - Datau Palangeh - taruih ka Sawah Niek Jonang - sampai Kubang Tan Diaceh.
Sedangkan bateh dengan Nagari Siberambang, adalah dari Kubang Tan Diaceh - Batu Laweh - Cubadak Kambau - Sawah Niek Piruak - Lakuak Mansiro - Gantieng Pulai - Guguak Sarai - Guguak Padusi - taruih Mudiek Aie ka Sarang Tiong - Gantieng Tambang Jirak - Tanjuang Bonai - Galoga taruih ka Pandakian.
Bateh dengan Nagari Lumindai, dari Mansayan - Puncak Subah - Guguak Muluk - Lurah Piubi - Siranjau - Luak Jauh - Puncak Balang - Sampai Luak Limau Sundai.
Adapun bateh jo Nagari Lunto, yaitu dari Batu Putieh - Pintu Gobang - Kapalo Rimbo - Guguak Sangkau Puyuah - Gontieng Bonai - sampai ka Lontiek Surian.
Kamudian dari pado itu, untuak manatapkan bateh pasupadan nagari limo, mako barlaku hukum bamah, yaitu Datuak nan Sambilan basumpah, baghaib bakalamullah, disuatu tampek sahinggo namo daerah tampek basumpah, banamo daerah tu sampai kini Batang Sumpahan.
Elok ranahnyo Nagari Kajai, nan bagunuang babukik-bukik, nan bahutan barimbo labek, nan babukik baguo batu, bagarai balurah dalam, nan tasabuik daerahnyo banamo Siranjau Batu Tajam - Luak Ujuang - Batu Badongieng, Sialang Balantak Bosi, Taroguang - Batu Badanguang, Guguak Bulek jo Guguak Pujan, Lakuang Gadang  jo Galo-galo, Tanah Santo Pamakan Sirieh, Luak Saok di Pisang Kalek.
Nan lunak ditanam banieh, nan kareh dibuek ladang, nan boncah paliharo itiek, ganangan katabek ikan, bukik batu katambang ameh, tambang timbago dengan perak, batanam nan bapucuak, mamaliharo nan banyawa.
Sawahnyo batumpak-tumpak, ladangnyo babidang-bidang, sawah batumpak di nan datau, ladang nyo babidang di nan lereang, banda baliku turuik bukik, cancang latieh niniek moyang, tambilang bosi urang tuo-tuo.
Suku diagieh bapangulu, nagari baampek suku, dalam suku barumah gadang, kampuang diagieh batuo, rumah dibari batungganai, nagari bapaga dengan undang kampuang. Kampuang bapaga nan dibuek, nan basosok bajurami, bapandan pakuburan, balabuah batapian, bakorong bakampuang, barumah batanggo, basawah baladang, babalai bamusajik, Adatnyo basandi Syarak, Syarak basandi Kitabullah, Syarak mangato Adat mamakai, Adat kewi Syaraknyo lazim.

Sumber : Buku Monogafi Nagari Kajai, KAN Kajai, 2003

0 komentar:

Post a Comment

Silahkan tinggalkan komentar anda tentang tulisan ini...

Mutiara Hati

"Maha Suci Allah yang menjadikan di langit gugusan bintang-bintang dan Dia juga menjadikan padanya matahari dan bulan yang bersinar" (QS. Al-Furqan 25 : 61)

Your System

IP
"Mohon maaf.. Lagi maintenance..."

Popular Posts